Καταρχήν είναι αρκετά γνωστό το πόσο λατρεύω τα κόμικ και ειδικά τα ιαπωνικά manga! Τα θαυμάζω, τα ζηλεύω ακόμα! Και ναι, θα μπορούσα να μετατρέψω τη φαντασία μου σε manga! Γιατί όμως δεν επέλεξα αυτό το είδος για τα βιβλία του Ονειρόκοσμου; Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω εάν το manga θα ήταν ένα απόλυτα ταιριαστό είδος σε μένα. Το όνειρό μου ήταν και παραμένει να αναβιώσω το χαμένο είδος του εικονογραφημένου μυθιστορήματος το οποίο χάθηκε από το προσκήνιο κατά τον 19ο αιώνα.
Τι είναι όμως εικονογραφημένο μυθιστόρημα και ποια είναι συνοπτικά η πορεία του; Είναι η συνύπαρξη και συνεργασία λογοτεχνικού κειμένου και εικόνας με σκοπό να ζωντανέψει μια ιστορία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Και ένας από τους πρώτους που το έκανε μόδα κατά τον 18ο αιώνα ήταν ο Κάρολος Ντίκενς. Η ζήτηση των βιβλίων αυτών τότε ήταν μεγάλη. Και η εικόνα βοηθούσε τις πωλήσεις σε μεγάλο βαθμό. Μάλιστα πολλοί καλλιτέχνες ξεκίνησαν την καριέρα τους εικονογραφώντας μυθιστορήματα και το συγκεκριμένο επάγγελμα θεωρούνταν την εποχή εκείνη καλοπληρωμένο και άκρως αξιοσέβαστο.
Κατά τον 19ο αιώνα όμως, κι αφού το είδος είχε κορεστεί αρκετά, κάποιοι συγγραφείς το απέρριψαν γιατί επισκίαζε καθώς έλεγαν την πρόζα τους και κάποιοι άλλοι δήλωσαν ότι δεν είναι δυνατόν ένας εικονογράφος να απεικονίσει αυτό που έχει ένας συγγραφέας στο μυαλό του με πιστότητα. Ενώ οι εκδοτικοί οίκοι από τη δική τους μεριά δεν θεωρούσαν πλέον την προσθήκη εικονογράφησης στα βιβλία ως ευπώλητη καινοτομία, όπως κατά τον 18ο αιώνα Από το 1935 κι έπειτα τα μυθιστορήματα με εικόνες (τουλάχιστον για ενήλικες) εξαφανίστηκαν, και το είδος έδωσε τη θέση του σε αυτό που ονομάστηκε πλέον φιλμ. Στην έντυπη μορφή η εικόνα συνέχισε να συνεργάζεται με το κείμενο σε παιδικά και εφηβικά βιβλία, αλλά και στα κόμικ με την εικόνα να υπερτερεί σαφώς του κειμένου.
Δεν θεωρώ τυχαίο το ότι επέλεξα το ξεχασμένο είδος του εικονογραφημένου μυθιστορήματος για να μοιραστώ τον Ονειρόκοσμο με το αναγνωστικό κοινό μου. Το λογοτεχνικό κείμενο είναι σημαντικό για μένα. Θέλω να έχει έκταση. Να χωράει να αναλύσει βαθιά τα τόσα πολλά που έχω να πω. Οπότε το κόμικ ή το manga σαν είδος δεν καλύπτει την ανάγκη μου αυτή ούτε κατά διάνοια. Ενώ η εικόνα που υπάρχει σε μια αναλογία 1 προς 10 περίπου μέσα στα μυθιστορήματα αναδεικνύει την πρόζα κατά τη γνώμη μου. Η επιθυμία μου ήταν και είναι η εικονογράφηση να αποτελεί οπτικό ερέθισμα για τη φαντασία του αναγνώστη. Να του προσφέρει τόσο, όσο να αρχίσει να εικονοποιεί ελεύθερος αυτά που διαβάζει. Να μπορεί να ‘διακρίνει’ τους χαρακτήρες, τα περιβάλλοντα στα οποία κινούνται, συναισθηματικές καταστάσεις ή ακόμα και στιγμιότυπα δράσης ακριβώς όπως γεννιούνται στο μυαλό μου (αφού έχω την τύχη να είμαι ο εικονογράφος των δικών μου βιβλίων!) και έπειτα να συνεχίσει να ‘σκηνοθετεί’ μόνος του!
Άλλος ένας λόγος της επιλογής μου –αν και δευτερεύοντας- είναι το γεγονός ότι το εικονογραφημένο μυθιστόρημα μετά την τόσο μεγάλη απουσία του επανέρχεται στη λογοτεχνία σαν καινοτομία για άλλη μια φορά στις μέρες μας. Και ειδικά στον τομέα του Φανταστικού δείχνει να επανακάμπτει. Βιβλία από τον κόσμο φαντασίας του Μάρτιν (Game of Thrones) ή του ‘δασκάλου’ Τόλκιν (Lord of the rings), όπως το ‘Μπέρεν και Λούθιεν’ κυκλοφορούν με εικονογραφήσεις και το κοινό τα αγαπάει ακόμα πιο πολύ. Και κλισέ απόψεις όπως «η εικονογράφηση και η λογοτεχνία του Φανταστικού είναι για παιδιά και όχι για ενήλικες» μοιάζει να αποδομείται σταδιακά, προς μεγάλη μου ευχαρίστηση.
«Θέλω να κάνω τους συνανθρώπους μου να ονειρεύονται περισσότερο»: είναι ένα μότο που συχνά ακούγεται από μένα και πιστεύω ότι το είδος του εικονογραφημένου μυθιστορήματος που έχω επιλέξει εξυπηρετεί τον σκοπό μου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Είναι ένα είδος που μπορεί να φτάσει και να αγγίξει πολλές ομάδες ανθρώπων. Η παρουσία της εικόνας το κάνει σαφώς πιο θελκτικό στους νέους ανθρώπους που αγαπούν τα κόμικ, τα video games, τα anime και τις ταινίες, αντί της καθαρόαιμης λογοτεχνίας. Αλλά ταυτόχρονα η πρόζα που αναζητούν μεγαλύτεροι άνθρωποι είναι σαφώς εκεί και κυριαρχεί. Ναι, η γιαγιά μου έχει διαβάσει τα βιβλία μου και πλέον αγαπάει και τις εικονογραφήσεις manga-style που αυτά έχουν μέσα! Αν τα βιβλία μου κυκλοφορούσαν σαν manga στην Ελλάδα του σήμερα θα τα έπιαναν άραγε στα χέρια τους ενήλικες…; Ευτυχώς, διαπιστώνω ότι με την επιλογή μου δεν αναγκάστηκα να αποκλείσω κανέναν από τον Ονειρόκοσμό μου!
Μικροί και μεγάλοι συνεχίστε να ονειρεύεστε δυνατά!
Λίλα Κίσσα-Φραγκομίχαλου (Συγγραφέας & εικονογράφος του Φανταστικού)